Zuid-Holland

Ook al is de komst van de RijnGouwelijn nog lang niet zeker, er is in Noordwijk en Katwijk nu veel om te doen. Daarbij is er vooral veel ophef over de vermeende 'doorzettingsmacht' van de provincie Zuid-Holland. Die zou de lokale politiek buiten spel kunnen zetten, en dat zou alle discussie de raden van Noordwijk en Katwijk zinloos maken. Volgens Julian van der Kraats en Harre van der Nat hoeft de lokale politiek zich echter niet veel zorgen te maken over die zogenaamde doorzettingsmacht.
De gemeenteraden van Katwijk en Noordwijk buigen zich op dit moment over de vraag of die sneltram door de kernen van die gemeentes zou moeten gaan lopen. In Noordwijk zien zowel de gemeenteraad als het college van burgemeester en wethouders er weinig in, en ook in Katwijk vraagt de politiek zich af of het wel kan, en of de komst van de RijnGouwelijn wel echt een verbetering is. Maar de provincie dreigt met doorzettingsmacht, en de vraag dringt zich op of al die discussie überhaupt wel zin heeft.

Maar hoe zit het nou eigenlijk met die doorzettingsmacht? Leiden heeft daar toch mee te maken gehad? Er was daar toch een referendum, en ondanks het duidelijk nee dat daaruit kwam, is de RijnGouwelijn toch door de provincie doorgedrukt?

Ondanks dat veel mensen geloven dat het zo gegaan is, is het ware verhaal heel anders. Want er is alleen gedreigd door de provincie, waarna een meerderheid van de Leidse politiek overstag is gegaan. Het is dus niet de provincie, maar de politiek in de gemeente Leiden die de RijnGouwelijn heeft doorgedrukt.

De zogenaamde doorzettingsmacht is sowieso nog nooit in Nederland toegepast, want die is pas mogelijk (in zijn huidige vorm) sinds er een nieuwe Wet Ruimtelijke Ordening is gekomen eind vorig jaar. Er is dus geen jurisprudentie, en eigenlijk weet niemand zeker of de provincie zoiets als een sneltram dwars door een gemeente wel echt zou kunnen doordrukken of niet. In elk geval staat zoiets op gespannen voet met de basis van het Nederlandse bestuurlijke systeem. Want dat is gebaseerd op 'subsidiariteit'; als iets op een lager overheidsniveau geregeld kan worden, dan verdient dat de voorkeur. Want dat is het meest democratisch.

En wat is dat dan eigenlijk, die doorzettingsmacht? Het hele woord 'doorzettingsmacht', om te beginnen, is geen officiële term. Wat de provincie wel kan doen is voor de gemeente een bestemmingsplan vaststellen, een zogenaamd inpassingsplan. Maar dan ben je er nog lang niet, als je een sneltram wilt aanleggen. Dan heb je alleen nog maar het bestemmingsplan. Er komt nog veel meer bij kijken, zoals onteigeningen. En hoe het precies zit met het feit dat de gemeente de wegbeheerder blijft, is ook nog niet duidelijk. Want nogmaals, er is nog geen jurisprudentie.

Verder is het zo dat als de gemeente en de provincie het niet met elkaar eens worden, en er geen overeenkomst gesloten wordt, de gemeente ook niet hoeft te betalen. Voor Leiden was dat 35 miljoen euro. Zonder bijdrage van de gemeente wordt het veel lastiger voor de provincie, want ze hebben nu al geld tekort. Zoals bekend wenst het Rijk vooralsnog niet mee te betalen aan de RijnGouwelijn-West.

Als de provincie dan toch doorzet, dan krijgen ze te maken met vele bezwaren. In Leiden gaat het bijvoorbeeld om monumentale panden. Maar ook over andere, meer technische zaken. De discussie in de gemeenteraden van Noordwijk en Katwijk gaan nu over de zogenaamde 'Milieu Effect Rapportage' – een verplicht nummer voor elk groot infrastructureel project. Maar de provincie laat zo'n rapportage niet maken over de RijnGouwelijn-Oost van Gouda naar Alphen en dwars door Leiden. Waarom is nog steeds niet bekend, want zelfs een verzoek in het kader van de Wet Openbaarheid Bestuur werd door de provincie afgewezen. Experts denken dat deze en andere bestuurlijke missers de doodssteek voor de RijnGouwelijn zullen worden.

En dan nog: als een stad écht niet wil, dan gebeurt het niet. In Leiden zal er wel een ander stadsbestuur nodig zijn om de uitslag van het Leidse referendum over de RijnGouwelijn gestand te doen. Maar dat kan bij de gemeenteraadsverkiezingen van maart 2010 al een feit zijn. En als al de gemeentes gaan samenwerken, die de RijnGouwelijn niet willen, dan wordt de RGL echt wel afgeblazen. Doorzettingsmacht of niet.

Opinie- artikel door Julian van der Kraats, gemeenteraadslid van de SP in Leiden, en Harre van der Nat, statenlid van de SP in de provincie Zuid-Holland.