Zuid-Holland

Doet de provincie echt al het mogelijke om GenX in het drinkwater en de leefomgeving te voorkomen? Deze dringende vraag stelde fractievoorzitter Lies van Aelst woensdag opnieuw aan het provinciebestuur. Het antwoord was: ja, we doen alles wat binnen de huidige wettelijke mogelijkheden ligt en meer. Groot probleem blijft dat zolang Europa geen strengere regels maakt, een verbod op gevaarlijke stoffen vaak te lang op zich laat wachten.

Zo is de gevaarlijke voorloper van GenX, de perfluoroctaanzuur-verbindingen bekend als PFOA, nog steeds niet wettelijk verboden. Pas na tientallen jaren van gebruik is het in 2013 wel op de lijst met Zeer Zorgwekkende Stoffen (ZZS) gezet. Dit betekent dat de stof wel uit de leefomgeving geweerd moet worden, maar dat er nog steeds geen absoluut verbod geldt.

Aan GenX-stoffen worden op dit moment nóg veel minder wettelijke beperkingen gesteld. Ze zijn niet wettelijk verboden én niet aangemerkt als ZZS. Daarom kan de provincie de vergunning niet zomaar intrekken, zoals wel wordt geopperd. Het bedrijf gaat dan direct in beroep. Vervolgens draait de rechter het besluit ook direct terug.

Van Aelst: 'Hoewel we als SP heel graag zouden willen dat de vergunning voor de uitstoot van dergelijke stoffen meteen ingetrokken zou kunnen worden, mag dat tot onze frustratie niet.'

Zodra één of meerdere Gen-X-stoffen wettelijk worden verboden (via de Europese REACH-verordening) of worden aangemerkt als Zeer Zorgwekkende Stof, krijgt de provincie wel meer mogelijkheden. Daarvoor moet er wel eerst officieel aangetoond zijn wat de exacte risico’s zijn. Om dit proces te versnellen, worden de GenX-stoffen op dit moment in Duitsland onderzocht.

Systeem op de schop
Behalve zo snel mogelijk uitsluitsel over over de GenX-stoffen wil de SP –als één van de weinige partijen– dat het hele huidige neo-liberale Europese systeem voor gebruik van chemische stoffen op de schop gaat. De huidige plicht voor bedrijven om zelf gegevens aan te leveren over mogelijk risicovolle stoffen (‘zelfregulering’) is namelijk veel te beperkt. Dit brengt de veiligheid in gevaar en zorgt dat de overheid onvoldoende instrumenten heeft om gevaarlijke stoffen te weren.

De SP wil dat de overheid zelf veel meer gaat inzetten op goed onderzoek naar de veiligheid van chemische stoffen en veel meer zelf gaat reguleren. Oftewel: stoffen mogen nu worden gebruikt totdat ze bewezen onveilig zijn. De SP wil een systeem dat uitgaat van het omgekeerde: dat stoffen pas mogen worden gebruikt als ze bewezen veilig zijn.

Aanscherping
Tot die tijd is het roeien met de riemen die er zijn. Mede op aandringen van de SP heeft de provincie de vergunning van Chemours dit voorjaar al aangepast en verder aangescherpt. De vergunde lozing van  FRD903 naar het water is fors teruggebracht van 6.400 naar 2.035 kg per jaar. Tegen de verlaging van de uitstoot van E1 tot 450 kilo is het bedrijf in beroep gegaan.  Deze zaak ligt nog bij de rechter omdat het bedrijf het hiermee oneens is.

Daarnaast heeft de provincie Chemours verplicht om zelf te onderzoeken hoe de uitstoot van GenX-stoffen naar het water en de lucht verder kan worden beperkt. Hiertoe werkt het bedrijf momenteel aan betere zuiveringsinstallaties in de eigen fabriek. De provincie houdt de resultaten hiervan scherp in de gaten.

Van Aelst: 'Zolang we als overheid niet kunnen opleggen dat de lozingen helemaal moeten stoppen, kunnen we eigenlijk alleen een moreel beroep op het bedrijf doen om zich als verantwoord bedrijf te gedragen en geen gevaarlijke stoffen meer te lozen. Dat beroep doen we dan ook: Chemours, gedraag je verantwoord, stop met de lozingen!’.

Onderzoeken
Naast het onderzoek naar de risico’s van GenX in Duitsland lopen er nog meer belangrijke onderzoeken. Het RIVM gaat onderzoek doen naar groente en fruit uit eigen tuin in het gebied rond Chemours. Ook dit onderzoek is helaas tijdrovend. De uitkomsten daarvan worden dit voorjaar verwacht.

Verder doen de gezamenlijke drinkwaterbedrijven onderzoek naar GenX in heel Nederland. Chemours is een belangrijke vervuiler, maar hoogstwaarschijnlijk niet de enige bron. Ook in bijvoorbeeld Duitsland is GenX geloosd. Het grote probleem is dat de GenX-stoffen niet of nauwelijks afbreken en zich dus opstapelen in mens en milieu.​ Het is dus vooral heel hard nodig dat er nieuwe regels komen die lozingen van giftige stoffen in het milieu verbieden.