Zuid-Holland

Provinciale Staten van Zuid-Holland bespreken vandaag de begroting voor 2018. SP-fractievoorzitter Lies van Aelst vroeg in haar betoog aandacht voor onder meer ernstige uitbuiting van werknemers in de kassen in het Westland, goede Brabantse ideeën over de 'terugkerende overheid', bodemdaling, de energietransitie en uiteraard openbaar vervoer.

Voorzitter,

Ik had mijn betoog met iets willen beginnen waardoor ik geïnspireerd geraakt ben. Maar begin vandaag helaas met iets actueels waar ik erg van geschrokken ben. Namelijk uitbuiting van werknemers in het Westland, in onze mooie provincie. Net nu wij zelf provinciaal besloten hadden jongeren niet voor hongerloontjes te laten werken, besloot iemand in het Westland dat het normaal is mensen uit te buiten. Exorbitante huren voor woningen (5600 euro om ergens met 16 man hutje mutje te wonen, 19e eeuwse toestanden), boetes van 800 euro als je de verwarming hoger zet, vochtplekken in de woningen, ratten en fysieke dreigementen en ontslag als je hier iets van durft te zeggen. Allemaal het resultaat van zelfregulering, winstbejag en hebberigheid over de rug van andere mensen. Wij gaan hier niet over als provincie, maar kunnen hier wel onze afkeer over uitspreken. Via deze weg doe ik dat dan ook graag!

Dan ga ik nu graag verder met de inspiratie waarmee ik eigenlijk had willen beginnen.

Afgelopen jaar had ik twee inspirerende gesprekken met een Noord-Brabantse gedeputeerde die dingen net even anders probeert aan te pakken. Hij noemt zijn methode de ‘terugkerende overheid’. Dit is het resultaat van een overheid die zich vaak zo ver teruggetrokken heeft en zoveel zelfredzaamheid van mensen verwacht, dat mensen tussen wal en schip raken.

Veel hiervan ligt natuurlijk niet op provinciale werkvelden, maar sommige dingen ook wel. Het zijn die laatste onderwerpen, samen met vele zaken die op het snijvlak provincie-gemeente liggen, die Brabant met haar nieuwe aanpak oppakt. Zo streven zij er naar mooie initiatieven van elkaar te laten leren, kennis te delen en zo te voorkomen dat men het wiel keer op keer uit moet vinden, onderwijs instanties te betrekken om onderwijs, samenleving en arbeidsmarkt samen te brengen en onderzoekers te betrekken om uit alle mooie initiatieven ook nog lessen te trekken (en nog veel meer). Terwijl ik beide gesprekken voerde, werd ik overspoeld door het gevoel: hier kunnen wij als Zuid-Holland van leren! Ook wij kunnen ‘langszij komen bij gemeenten’ en samen mooie initiatieven nog mooier en succesvoller maken.

Toen ik vroeg of de verschillende provincies dit met elkaar delen, bijvoorbeeld via het IPO, gaf de gedeputeerde aan dat dit omdat het geen kerntaak is, daar buiten valt. 1 op 1 delen gedeputeerden natuurlijk wel eens wat, maar met Zuid-Holland was er nog weinig kennisdeling geweest. Voorzitter, u begrijpt denk ik inmiddels wel waar ik heen wil. De SP is heel benieuwd of Zuid-Holland bekend is met de Brabantse inzet op een veerkrachtige samenleving, een provincie die bij gemeenten langszij komt en een provincie die probeert mooie initiatieven met kennis ter ondersteunen en die kennis van mooie initiatieven bundelt en deelt? Als het antwoord op deze vraag nee is, hoor ik natuurlijk graag wat de Gedeputeerde daaraan gaat doen.

Onderwijs en arbeidsmarkt
In ditzelfde kader, is dat de SP betreft een hele interessante discussie wat wij als provincie nog meer kunnen doen aan onderwijs, arbeidsmarkt en (kennis)economie en hoe wij deze aan elkaar kunnen koppelen. De gedeputeerde is natuurlijk al eerder bezig geweest met mogelijk hoger onderwijs in de Bollenstreek, en met maritiem onderwijs in de Drechtsteden en Alblasserwaard en met stageplaatsen. Maar gevoelsmatig liggen hier nog meer kansen. Kunnen wij de economie en arbeidsmarkt wat dichter naar elkaar brengen? Kunnen wij de wetenschap stimuleren, kunnen wij kennis en innovatie nog meer stimuleren,? Kunnen wij jongeren aan een stageplaats helpen en mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt helpen? Kunnen wij oog hebben voor alle soorten onderwijs in onze provincie (MBO, HBO, WO) en hier alle kansen grijpen en stimuleren? Op al deze aspecten zijn verschillende provincies bezig met kleine stukjes, maar juist de optelsom zou zoveel moois kunnen brengen.

In lijn met de mooie Brabantse ontwikkelingen rondom het ‘van elkaar leren’ en ‘gezamenlijk kennis opbouwen’ zouden wij ook graag aandacht willen vragen voor alle mooie ontwikkelingen en ideeën die er in Zuid-Holland al zijn. We hebben het provinciaal vooral vaak over meer, nieuwer, beter en anders, maar aandacht voor dat alles wat er al is en geweldig is, mag best wat meer aandacht zijn. Wij zouden graag, samen met het CDA, willen weten hoe wij deze mooie ideeën breder en beter over het voetlicht zouden kunnen brengen als provincie, samen met andere partijen.

Bodemdaling
Dan voorzitter zouden wij graag complimenten willen maken aan het college voor de aandacht die zij vragen voor bodemdaling. Dit is lang een bijna onbespreekbaar onderwerp geweest, maar de grote effecten zijn er niet minder om. We weten namelijk allemaal dat in veenweidegebieden, het probleem met bodemdaling een steeds groter wordend probleem is. We blijven het grondwaterpeil verlagen, de grond blijft oxideren en dus zakken en dan verlagen we het peil weer, dit alles om de gronden bruikbaar te houden om te boeren. Een negatieve spiraal die uiteindelijk zorgt voor heel veel extra CO2 uitstoot en voor een groot probleem in de veenweide gebieden. Om deze negatieve spiraal te doorbreken, hebben wij een voorstel.

De SP zou graag zien dat er een haalbaarheidsonderzoek gedaan wordt naar het verhogen van het waterpeil in deze veenweidegebieden. Hierdoor zullen zij onbruikbaar blijken voor veeteelt. Een alternatief voor deze boeren is noodzakelijk. In dit haalbaarheidsonderzoek zou dan ook meegenomen moeten worden dat deze boeren hun bedrijfsvoering deels omzetten naar zonneweiden, zij worden dan zonneboeren. Ze dragen hiermee bij aan de belangrijke vraag van energietransitie, houden een inkomen uit deze gronden, en de veenweidegronden zakken niet nog verder. Wij zouden het college willen vragen naast het haalbaarheidsonderzoek ook een pilot op te zetten.

Energietransitie
In de brief met extra ambities wordt onder andere geld uitgetrokken voor de energietransitie in de bebouwde omgeving. Een heel noodzakelijke transitie waar wij als SP in deze zaal al een aantal keren aandacht voor vroegen. Waar wij echter ook expliciet aandacht voor vroegen, is dat deze middelen vaak ten goede komen aan mensen die toch al genoeg te besteden hebben. Dit terwijl mensen met een smalle beurs de lagere energierekening het beste kunnen gebruiken, daarnaast zijn het ook de mensen met een smalle beurs die uiteindelijk de rekening gepresenteerd krijgen als hun huis niet snel genoeg gasloos en zuinig is. We hebben er daarnaast expliciet aandacht voor gevraagd dat de middelen die wij te besteden hebben ook echt naar concrete maatregelen achter de voordeur gaan, maatregelen die echt effect hebben in de portemonnee.

We zouden dan ook bij de uitvoering van de besteding van deze middelen de aandacht willen vestigen op een aantal zaken:

- Zorg dat de middelen niet alleen terecht komen bij vastgoedmagnaten en mensen die toch al goed in de slappe was zitten.

- Zorg dat deze middelen, bijvoorbeeld door het stellen van de juiste slimme voorwaarden, bij woningcorporaties terecht komen

- Stel hierbij ook voorwaarden dat de huurder financieel voordeel moet hebben van de maatregelen (dus geen huurverhoging omdat de woning nu beter is)

- Zoek ook naar manieren om particulieren te laten profiteren, bijvoorbeeld door met een hele straat samen te werken en zo in aanmerking te kunnen komen.

Zo kunnen wij als provincie ook echt het verschil maken in het leven van mensen.

Juist omdat wij zo druk bezig zijn met deze energietransitie, benadrukken wij hier graag nogmaals het belang om Vermilion en het Rijk duidelijk te krijgen dat gaswinning onder het groene hart een heel slecht plan is, omwille van duurzaamheid, bodemdaling en veel meer!

Milieu
Milieu is de laatste jaren in ZH een steeds terugkerend onderwerp, met name als bedrijven weer eens meer uitstoten dan wij willen. Of, als zij binnen de wettelijke uitstoot blijven, maar wij deze wettelijke uitstoot onacceptabel hoog vinden. U weet allemaal dat ik het hier over Chemours heb. Hierbij geldt dat wij niet alleen het bedrijf moeten vragen haar verantwoordelijkheid te nemen (en dus minder uit te stoten dan volgens de wet mag) maar ook dat de verschillende overheden deze wetten en regels aan moeten passen. Want als wij allemaal niet willen dat dergelijke troep in ons milieu komt, moeten we dat ook gewoon verbieden! En als Europa dat niet doet, dan moeten wij het zelf doen!

OV
Dan voorzitter zijn er een aantal onderwerpen op het gebied van OV die wij graag aan zouden willen stippen, om te beginnen met de toegankelijkheid van het OV voor mindervaliden. Wij hebben als Zuid-Holland al aardig lang een potje voor het toegankelijk maken van haltes, maar zeker nog niet alle haltes zijn ook echt toegankelijk. Hoe staat het nu met dit potje? Is dit toereikend voor het op niveau brengen van alle of in ieder geval de meeste haltes? Zo nee, wat doen we als het potje leeg is (en eigenlijk een belangrijker vraag: waarom is het potje nog niet leeg als er nog haltes zijn die niet op orde zijn?). Het toegankelijk zijn voor mensen die slecht ter been zijn is natuurlijk maar 1 onderdeel van de toegankelijkheid. Hoe zit het met de toegankelijkheid voor blinden? Kunnen zij de reisinformatie op haltes ook tot zich nemen? En doven? Krijgen zij ook alle informatie die anderen krijgen?

Los van de toegankelijkheid van haltes, vind de SP ook de ‘mensvriendelijkheid’ van haltes een onderwerp. We kennen namelijk allemaal de haltes die bestaan uit een troosteloze haltepaal in de berm, in de modder, zonder verlichting, overkapping, prullenbak of de mogelijkheid je mooie nieuwe schoenen schoon te houden. Dit is wat de SP betreft niet heel aanlokkelijk voor de reiziger en zou wat ons betreft ook een aandachtspunt moeten zijn. Want hoewel niet al deze haltes zo levensgevaarlijk zijn als de halte stenentrap in de Gorinchemse Lingewijk, bieden ze ook geen lonkende uitnodiging om gebruik van het OV te gaan maken. Dit is dan ook waarom wij graag zouden zien dat de Provincie deze mensonvriendelijke moties in beeld zou hebben en hier een plan van aanpak op zou maken, samen met de gemeenten (die vaak verantwoordelijk zijn voor deze haltes) en vervoerder. Wij zijn heel benieuwd hoe de gedeputeerde hier in staat.

OV-tarieven
Dan is er de discussie over OV tarieven. Nadat we aan het begin van deze periode besloten dat de tarieven niet verder mogen stijven dan de inflatie, besloten we in het voorjaar alle tarieven gelijk te trekken met die van de goedkoopste regio, namelijk de Hoeksche Waard. Daar worden nu al mooie stappen in genomen, complimenten hiervoor. Vandaag besluiten we daarnaast hopelijk nog eens 3,5 miljoen vrij te maken voor verlagingen van de OV tarieven. Echter zijn er nog een paar tarieven waar wij vraagtekens bij hebben. Hoe zit het bijvoorbeeld met het HOV tarief? Hoe verhoudt zich dat tot elkaar in de verschillende regio`s? Zijn die tarieven ook al gelijk aan elkaar?

Dan is er nog het tarief van de Molenhopper en de Groene Harthopper. Deze busdiensten worden vaak genoemd als vervangend vervoer wanneer reguliere buslijnen bij mensen om de hoek vervangen. Het zou zodoende gezien moeten worden als regulier OV (als het regulier vervoer moet vervangen). Hoe verhouden de kosten van dit vervoer voor mensen zonder indicatie zich tot het regulier OV dat het moet vervangen? (ik kan u vast verklappen: dat kwam niet fraai uit bij een eerste inventarisatie)

Op het gebied van tarieven zijn wij ook heel benieuwd naar de vraag hoe de prijs van losse kaartjes zich inmiddels verhouden tot de chipkaarten?

Intercity's Dordt
Dan is er nog de immer terugkerende discussie van het dramatisch verslechterde treinvervoer (met name intercity`s) op Dordrecht, zowel richting Brabant als richting Rotterdam en Den Haag. Wij spraken hier gezamenlijk al meerdere keren over, hadden petities om deze verslechtering tegen te gaan, hadden diverse moties en vele schriftelijke vragen en spraken af dat u de negatieve effecten van de verslechtering van de verbinding MLL-NS zou monitoren. Hierna hoorden wij hier eigenlijk niets meer over. Nu staan we aan de vooravond van de lijnvoeringsbesluiten voor 2018. Wij horen graag of er meer bekend is over de effecten van het sterk verminderde aantal IC`s op Dordrecht op de reizigersaantallen van de MLL. Ook horen wij graag wat de gedeputeerde onderneemt in de richting van de minister om deze aan het verstand te peuteren deze verslechtering terug te draaien.

We zijn overigens ook heel benieuwd naar de voortgang van het immer voortdurende verhaal van een lift dit misschien ooit ergens in de toekomst op station Gorinchem zou kunnen komen met behulp van middelen van de Provincie. Ooit.

Fietsgelden en verkeersveiligheid
Voor u denkt dat verkeer en vervoer voor de SP alleen uit OV bestaat (wel voor een groot deel hoor ;-) ), er zijn op vervoersgebied nog veel meer dingen belangrijk. Bijvoorbeeld zorgen dat we meer rijksgeld krijgen voor fietsinfrastructuur. Daarom staan we ook onder het gezamenlijke amendement zoals in te dienen door D66. Want hoewel we in de afgelopen jaren heel veel goeds gedaan hebben op het gebied van fietspaden, is de kans om met rijksgeld meer te doen natuurlijk een hele mooie.

Dan verkeersveiligheid. Een altijd lastig onderwerp. Want elke ongeluk is er 1 te veel, maar zoals het voorstel van de ANWB 6000 bomen te kappen omdat mensen hier (veelal door gevaarlijk rijgedrag) mogelijk tegenaan kunnen rijden, dat is natuurlijk ook niet de oplossing. In tegendeel. Het is goed als wij als provincie, bijvoorbeeld door een externe partij mee te laten kijken, verkeersveiligheid hoog op de agenda houden. Wij geven u graag nog wel mee dat wij graag zouden zien dat ook het verlagen van de snelheid op wegtrajecten, bijvoorbeeld de N228, ook bespreekbaar/te onderzoeken zou moeten zijn.

Kleine kernen?
Een ander punt dat wij graag aan zouden willen stippen, zijn de kleine kernen en het kleine kernen beleid. Of eigenlijk vooral het ontbreken hiervan. Toen dit beleid in de jaren 2006-2011 volledig sneuvelde, kunt u begrijpen dat de SP alles behalve blij was. Wat de SP betreft is de tijd rijp om juist nu gemeenten steeds groter worden, ons kleine kernen beleid nieuw leven in te blazen!

Cultuur
Op het gebied van cultuur zijn wij heel blij met de extra miljoenen voor monumenten en erfgoed! De middelen die wij hier tot nu toe voor vrijmaakten zijn direct bestemd en besteed, een mooi voorbeeld dat goed zou moeten doen volgen.

Wij zouden graag nog aandacht willen vragen voor een aantal andere zaken op het gebied van cultuur. Om te beginnen met Fort Buitensluis. Wat de SP betreft zou het goed zijn als er in de toekomst meer aandacht is voor beeldbepalende objecten die buiten de erfgoedlijnen. Want hoe belangrijk deze erfgoedlijnen ook zijn, ook hierbuiten liggen belangrijke objecten zoals Fort Buitensluis die de aandacht verdienen. Wij bereiden hier voor volgend jaar voorstellen op voor.

We zouden daarnaast graag zien dat Zuid-Holland wat meer ruimte en aandacht heeft voor cultuur en mooie startups in dit veld. Dit zou bijvoorbeeld in de vorm van een Startup challenge op het gebied van cultuur kunnen, of een prijsvraag met realisatiebudget.

Als laatste zou ik aandacht willen vragen (hoe kan het ook anders als historica) voor de provinciale historie. Op initiatief van de Staten is onze eigen historie als Staten al beter omschreven en ontsloten. De provinciale historie is echter zo veel meer! Vandaar hier ook een afsluitende oproep: kunnen wij niet meer met onze historie?