Zuid-Holland

Op woensdag 13 januari 2010 brachten namens de SP Lynn Epping, Ap de Wit en Frank Johan Hoogendam een bezoek aan Kwekerij Meeslouwer. De kwekerij is het bedrijf van gastheer Jan Hendriks en diens zoon. Ze kweken vooral orchideeën en seizoensplanten zoals hortensia’s, kurkuma’s en perkgoed. Het bedrijf is een modern glastuinbouwbedrijf met een warmtekrachtkoppeling. De kosten van het gasverbruik worden terugverdient met de levering van stroom aan het net. Er zijn twintig vaste medewerkers in dienst. Het bezoek was een leerzame ervaring, die eens te meer bevestigt dat werkbezoeken de moeite waard zijn. Niet alleen zijn we volledig bijgepraat over het complete productieproces van orchideeën, maar ook over de ernstige situatie in de glastuinbouwsector als gevolg van de crisis, hoe schandalig sommige banken zich gedragen naar de tuinders en hoe de verhoudingen tussen de tuinders onderling zijn veranderd. De situatie in de sector
De situatie in de glastuinbouw is dankzij de crisis dramatisch. 75% van de tuinders zit in financieel zwaar weer. Veel van de getroffen bedrijven staan onder verscherpt toezicht van dezelfde banken die medeverantwoordelijk zijn voor het ontstaan van deze situatie. Verscherpt toezicht betekent niet alleen dat je als bedrijf elke maand de je cijfers moet inleveren, maar ook dat je geen enkele financiële ruimte meer krijgt. Het gevolg is dat veel tuinders hun reserves, waaronder die voor de oude dag, moeten in zetten om het bedrijf overeind te houden. Veel bedrijven zijn al gestopt, kassen staan leeg, maar de bank laat ze nog niet failliet gaan. Niet uit mededogen met de tuinder en zijn gezin, maar omdat de kassen op dit moment niet te verkopen zijn voor een goede prijs. Waarschijnlijk gaan deze bedrijven failliet als de markt weer iets aantrekt. Tot die tijd leven deze gezinnen op het bestaansminimum en verkeren ze in grote onzekerheid over hun toekomst.

De rol van de banken
Ook in de glastuinbouw komt de kwalijke rol van de banken naar voren Deze rol heeft er niet alleen toe geleid dat de situatie in de sector nu zeer ernstig is. De banken hebben door hun extra zuinige gedrag, als gevolg van de crisis, ervoor gezorgd dat deze situatie nog eens wordt versterkt. In hun poging hun concurrentiepositie ten opzichte van de Rabobank te verbeteren hebben met name ING en de ABNAMRO veel risico genomen bij het aangaan van leningen en investeringen in de glastuinbouwsector. Natuurlijk ligt een deel van de schuld ook bij de ondernemer die had moeten zien dat zijn inschatting van de markt veel te hoog of onrealistisch waren, maar dat wordt moeilijker als je voor je nieuwe onderneming banken en overheden achter je weet. Wat te denken van bijvoorbeeld het project in de Wieringermeer. Daar staat nu één bedrijf van 120 hectare (normaal is 2 tot 10 hectare) dat tomaten produceert. De tuinder leased het bedrijf van de bank, die op haar beurt dankzij een fiscale overheidsmaatregel 40% van de kosten van de winst mag aftrekken. Dit komt, bij een vennootschapsbelasting van 25%, neer op ongeveer 10 miljoen ten laste van de belastingbetaler. Of het bedrijf nu winst maakt of niet, dat is het probleem van de tuinder, de bank is binnen.

De tuinders onderling
“Er is nog veel solidariteit onder de tuinders, ze helpen elkaar, net als vroeger. Een ding daar wordt niet meer over gepraat en dat zijn de producten. Op dat punt is de concurrentie te groot”, aldus Jan Hendriks. Het is ook niet zo vreemd dat dit zo is, tuinders zijn nu eenmaal afhankelijk van het juiste moment van verkoop of veilen van hun product. Als andere tuinders eerder leveren, daalt de prijs en krijgt men niet de prijs die men in gedachten had. Een groot probleem is ook de vraag of men moet gaan voor vaste krachten of uitzendkrachten. Vaste krachten hebben kennis en ervaring en leveren een kwalitatief beter product, uitzendkrachten zijn veel goedkoper, maar leveren een kwalitatief minder product. Wat een tuinder ook kiest, de concurrentie is moordend. Er is dan ook sprake van een veel te hoge productie bij een slechte markt. Jan Hendriks: “Als we 10% minder productie hadden en een 10% betere markt, zou de sector weer gezond zijn”.

Wist u dat…
De orchideeën op het bedrijf van Jan Hendriks in oude whiskyflessen van Azië naar Holland worden gebracht. Het zit zo: De firma Hendriks stuurt een exemplaar van een goede gezonde orchidee op naar een vermeerderingsbedrijf in Azië, die zijn een stuk goedkoper dan hier. Het vermeerderingsbedrijf kloont het geleverde materiaal en kweekt deze op tot de plantjes met een pincet te verplaatsen zijn, dit duurt ongeveer 1 jaar. Medewerkers van het vermeerderingsbedrijf verzamelen in de tussentijd lege whiskyflessen, die worden voorzien van een voedingsbodem. Op deze voedselrijke bodem worden enkele honderden ‘stekjes’ geplaatst. De whiskyflessen gaan in dozen en worden naar Holland verzonden. In Holland worden de flessen open gesneden en de stekjes gepoot. De flessen gaan in de glasbak en de stekjes groeien in nog eens twee jaar uit tot de orchidee die bij velen de vensterbank opsiert.

Frank Johan Hoogendam
SP Statenfractie Zuid-Holland